Sociale zekerheidsbijdragen voor zelfstandigen 2024: alles wat je moet begrijpen om het juiste te doen!

Als zelfstandige moet je elk kwartaal sociale zekerheidsbijdragen betalen, die je recht geven op sociale bescherming. Maar weet je hoe deze bijdragen worden berekend, in welke situatie je ze moet betalen, en hoe je ze kunt aanpassen aan je situatie? In dit artikel geven we je antwoord op deze vragen en geven we je tips om je sociale statuut te optimaliseren.

Wat zijn sociale zekerheidsbijdragen?

Sociale zekerheidsbijdragen zijn verplichte bijdragen die dienen om de sociale zekerheid van de zelfstandigen te financieren. Ze dekken de volgende risico's:

• het pensioen en het overlevingspensioen;
• de ziekteverzekering en de invaliditeitsverzekering;
• de kinderbijslag;
• de overbruggingsuitkering (in geval van gedwongen of vrijwillige stopzetting van de activiteit);
• het faillissement (in geval van faillissement of gerechtelijke reorganisatie).

De sociale zekerheidsbijdragen worden berekend op basis van je netto belastbaar beroepsinkomen, dat wil zeggen het bedrag dat je aan de fiscus aangeeft na aftrek van de beroepskosten. Het bijdragepercentage varieert naargelang het bedrag en de aard van je inkomsten, en naargelang je bijdragecategorie.

In welke situatie moet je sociale zekerheidsbijdragen betalen?

Je moet sociale zekerheidsbijdragen betalen als je een zelfstandige activiteit uitoefent in hoofdberoep of in bijberoep, of als je meewerkende echtgeno(o)t(e) bent van een zelfstandige. Je moet je aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds naar keuze, dat je de bijdragen zal aanrekenen en je de sociale uitkeringen zal uitbetalen.

Je moet sociale zekerheidsbijdragen betalen vanaf het begin van je activiteit, en tot het einde ervan. Je moet ook sociale zekerheidsbijdragen betalen als je je activiteit voortzet na de pensioenleeftijd, tenzij je een vrijstelling geniet.

Hoe worden ze berekend en geïndexeerd dit jaar?

De sociale zekerheidsbijdragen die je in 2024 betaalt, zijn voorlopige bijdragen, gebaseerd op je inkomsten van 2021. Ze zullen in 2026 worden geregulariseerd, wanneer je inkomsten van 2024 bekend zullen zijn. Als je inkomsten van 2024 hoger zijn dan die van 2021, zul je een bijdragesupplement moeten betalen. Als je inkomsten van 2024 lager zijn dan die van 2021, zul je een terugbetaling van het teveel betaalde krijgen.

De sociale zekerheidsbijdragen worden elk jaar geïndexeerd, in functie van de evolutie van de consumptieprijsindex. De drempels en plafonds van inkomsten die als basis dienen voor de berekening van de bijdragen worden ook elk jaar aangepast. Je kunt de tabel van de sociale zekerheidsbijdragen voor 2024 raadplegen op de website van de Federale Overheidsdienst - Sociale Zekerheid of op de website van je sociaal verzekeringsfonds.

De berekening van de sociale zekerheidsbijdrage hangt af van je bijdragecategorie. Hier zijn de algemene formules voor de drie belangrijkste categorieën:

Voor de zelfstandige in hoofdberoep is de sociale zekerheidsbijdrage gelijk aan 20,5 % van het netto belastbaar beroepsinkomen, als dat tussen 16 861,46 € en 91 106,39 € per jaar ligt. Als het inkomen lager is dan 16 861,46 €, wordt de bijdrage berekend volgens de volgende formule:

• C = 0,050 \ R + 0,145 \ (R - 9 542,86)
  • waarbij C de sociale zekerheidsbijdrage is en R het netto belastbaar beroepsinkomen.
• Als het inkomen hoger is dan 91 106,39 €, wordt de bijdrage berekend volgens de volgende formule:
  • C = 0,205 \ 91 106,39 + 0,1416 \ (R - 91 106,39)
    • waarbij C de sociale zekerheidsbijdrage is en R het netto belastbaar beroepsinkomen.

Voor de zelfstandige in bijberoep is de sociale zekerheidsbijdrage gelijk aan 20,5 % van het netto belastbaar beroepsinkomen, als dat hoger is dan 8 832,73 €. Als het inkomen lager is dan 8 832,73 €, wordt de bijdrage berekend volgens de volgende formule:

• C = 0,050 \ R + 0,155 \ (R - 1 865,45)
  • waarbij C de sociale zekerheidsbijdrage is en R het netto belastbaar beroepsinkomen.
• Als het inkomen lager is dan 1 865,45 €, is de zelfstandige in bijberoep vrijgesteld van sociale zekerheidsbijdragen.

Voor de gepensioneerde die een zelfstandige activiteit uitoefent, is de sociale zekerheidsbijdrage gelijk aan 14,7 % van het netto belastbaar beroepsinkomen, als dat tussen 3 730,89 € en 91 106,39 € per jaar ligt. Als het inkomen lager is dan 3 730,89 €, wordt de bijdrage berekend volgens de volgende formule:

• C = 0,037 \ R + 0,107 \(R - 1 865,45)
  • waarbij C de sociale zekerheidsbijdrage is en R het netto belastbaar beroepsinkomen.
• Als het inkomen hoger is dan 91 106,39 €, wordt de bijdrage berekend volgens de volgende formule:
  • C = 0,147 \91 106,39 + 0,1416 \(R - 91 106,39)
    • waarbij C de sociale zekerheidsbijdrage is en R het netto belastbaar beroepsinkomen.

Bestaat er een bijzonder stelsel voor de 'starter'?

Ja, er bestaat een bijzonder stelsel voor de 'starter', dat wil zeggen de zelfstandige die zijn activiteit begint. Gedurende de eerste vier kwartalen van zijn activiteit kan de starter in hoofdberoep genieten van een vermindering van zijn sociale zekerheidsbijdragen, onder bepaalde voorwaarden. Hij moet onder meer een jaarinkomen hebben dat lager is dan 16 861,46 €, geen zelfstandige activiteit in hoofdberoep hebben uitgeoefend gedurende de 20 kwartalen die aan deze activiteit voorafgaan, en geen actieve vennoot of zaakvoerder van een vennootschap zijn.

Het bedrag van de vermindering varieert naargelang het geschatte inkomen van de starter. Bijvoorbeeld, als zijn inkomen lager is dan 9 542,86 €, kan hij een kwartaalbijdrage betalen van 369,57 € in plaats van 899,15 €. Als zijn inkomen tussen 9 542,86 € en 13 550,50 € ligt, kan hij een kwartaalbijdrage betalen van 594,93 € in plaats van 899,15 €. Als zijn inkomen tussen 13 550,50 € en 16 861,46 € ligt, kan hij een kwartaalbijdrage betalen van 747,41 € in plaats van 899,15 €.

Om van de vermindering te kunnen genieten, moet de starter een schriftelijke aanvraag indienen bij zijn sociaal verzekeringsfonds, waarin hij zijn geschatte inkomen voor het lopende jaar vermeldt. Hij moet ook elk jaar zijn geschatte inkomen bevestigen of wijzigen, vóór 31 maart. Als zijn werkelijke inkomen hoger is dan zijn geschatte inkomen, zal hij een bijdragesupplement moeten betalen.

Hoe pas je het bedrag aan dat je elk jaar moet betalen?

Als je denkt dat je inkomsten van 2024 verschillend zullen zijn van die van 2021, kun je je sociaal verzekeringsfonds vragen om het bedrag van je voorlopige bijdragen te wijzigen. Je kunt je bijdragen verhogen of verlagen, naargelang je geschatte inkomsten.

Als je je bijdragen wilt verhogen, kun je dat op elk moment doen, zonder verantwoording. Dit zal je toelaten om een bijdragesupplement te vermijden bij de regularisatie, en om te genieten van een grotere belastingvermindering.

Als je je bijdragen wilt verlagen, moet je aan bepaalde voorwaarden voldoen. Je moet onder meer een jaarinkomen hebben dat lager is dan 91 106,39 €, en de verlaging vragen vóór 1 juli van het betrokken jaar. Je moet ook bewijsstukken leveren die de verlaging rechtvaardigen, zoals een attest van je boekhouder, een kopie van je belastingaangifte, of een officieel document dat een vermindering van je activiteit aantoont.

Als je je bijdragen verlaagt, moet je je ervan bewust zijn dat je mogelijk een bijdragesupplement moet betalen bij de regularisatie, en dat je een deel van je sociale rechten kunt verliezen. Je moet je er ook van bewust zijn dat je niet op je keuze kunt terugkomen, tenzij je bewijst dat je inkomen op een onvoorspelbare manier is gestegen.

Hoe regel je het bedrag van je sociale zekerheidsbijdragen van het ene jaar op het andere?

Wanneer je werkelijke inkomsten van 2024 bekend zullen zijn, in 2026, zal je sociaal verzekeringsfonds de regularisatie van je sociale zekerheidsbijdragen uitvoeren. Het zal het bedrag van de voorlopige bijdragen die je in 2024 hebt betaald vergelijken met het bedrag van de definitieve bijdragen die je had moeten betalen op basis van je werkelijke inkomsten van 2024.

Als het bedrag van de voorlopige bijdragen hoger is dan het bedrag van de definitieve bijdragen, zal je het teveel betaalde terugbetaald krijgen, met een verwijlintrest van 0,75 % per jaar.

Als het bedrag van de voorlopige bijdragen lager is dan het bedrag van de definitieve bijdragen, zal je een bijdragesupplement moeten betalen, met een verhoging van 3 % per jaar.

Je zult een kennisgeving van je sociaal verzekeringsfonds ontvangen, die je het bedrag zal meedelen dat je moet betalen of ontvangen, alsook de betalings- of terugbetalingsmodaliteiten.

De sociale zekerheidsbijdragen zijn een essentieel element van het sociale statuut van de zelfstandigen, dat hen in staat stelt om te genieten van een sociale bescherming die aangepast is aan hun behoeften. Het is dus belangrijk om goed te begrijpen hoe ze worden berekend, in welke situatie je ze moet betalen, en hoe je ze kunt aanpassen aan je situatie. Het is ook raadzaam om een beroep te doen op een boekhouder of een fiscaal adviseur, die je kan helpen om je sociale statuut te optimaliseren en om onaangename verrassingen te vermijden.