Arbeidsongeschiktheid als zelfstandige: welke rechten en welke verplichtingen?

Wanneer een zelfstandige tijdelijk zijn of haar beroepsactiviteit moet onderbreken wegens ziekte, ongeval of operatie, voorziet het Belgische sociale zekerheidsstelsel in bepaalde gevallen een uitkering via de mutualiteit. In dit artikel leggen wij helder uit onder welke voorwaarden u recht hebt op deze uitkering, hoe deze wordt belast en welke impact een arbeidsongeschiktheid heeft op uw sociale bijdragen. We hanteren een nauwkeurige, pedagogische en juridisch onderbouwde benadering, afgestemd op de vragen van zelfstandigen.

1. Wanneer heeft een zelfstandige recht op een uitkering?

1.1. Drie cumulatieve voorwaarden

Als zelfstandige in hoofdberoep of als meewerkende echtgenoot hebt u recht op een arbeidsongeschiktheidsuitkering vanaf de eerste dag van ongeschiktheid, op voorwaarde dat:

• u in regel bent met uw sociale bijdragen;
• uw ongeschiktheid minstens acht dagen duurt;
• u binnen de zeven kalenderdagen een attest van arbeidsongeschiktheid indient bij uw ziekenfonds¹.

De eerste zeven dagen vormen een wachttijd, waarin geen uitkering wordt toegekend.

?Voorbeeld: wordt u geopereerd op 4 maart 2025 en bent u arbeidsongeschikt tot 17 maart, dan moet uw attest uiterlijk op 11 maart bij uw ziekenfonds zijn om recht te hebben op een uitkering vanaf 4 maart.

1.2. Formaliteiten en uitzonderingen

Het attest moet via het online portaal van uw ziekenfonds worden ingediend. Het bevat twee delen: één voor de zelfstandige en één voor de behandelende arts. Bij opname in een erkend zorginstelling wordt de termijn van zeven dagen opgeschort tot uiterlijk de tweede dag na ontslag².

2. Hoeveel bedraagt de uitkering en hoe wordt ze belast?

2.1. Bedragen van kracht sinds februari 2025

Sinds 1 februari 2025 gelden volgende forfaitaire bruto dagbedragen³:

Zaterdagen zijn uitkeringsdagen; zondagen niet.

2.2. Fiscale behandeling

Op de uitkering wordt een voorheffing van 11,11 % ingehouden⁴. Deze voorheffing is niet bevrijdend: de uitkering wordt achteraf belast via het progressieve tarief van de personenbelasting, wat kan leiden tot een bijkomende belasting.

Indien uw vervangingsinkomen relatief laag blijft, kunt u in aanmerking komen voor de belastingvermindering voor vervangingsinkomens conform artikel 147, 9° WIB 92. Het bedrag van deze vermindering bedraagt maximaal 2.977,93 € voor het inkomstenjaar 2025⁵.

3. Moet u nog sociale bijdragen betalen?

3.1. Bijdragen blijven in principe verschuldigd

Als zelfstandige blijft u normaal gezien uw kwartaalbijdragen verschuldigd, ook bij tijdelijke arbeidsongeschiktheid, tenzij u een formeel verzoek indient tot vrijstelling.

3.2. Ziektegelijkstelling

Via de gelijkstelling wegens ziekte kunt u worden vrijgesteld van betaling, terwijl u toch alle sociale rechten behoudt (gezondheidszorg, kinderbijslag, wettelijke pensioenopbouw)⁶.

⚠️ Let op: elke vorm van beroepsactiviteit (zelfs beperkt) doet dit recht vervallen.

3.3. Tijdsvoorwaarden

Een volledige kwartaalziekte is niet vereist. Uw arbeidsongeschiktheid moet beginnen in de eerste maand en eindigen in de laatste maand van het betrokken kwartaal⁷.

?Concreet voorbeeld: bent u zes weken buiten strijd door een rugoperatie vanaf 10 oktober 2025, en hervat u op 21 november, dan loopt uw ziekte niet tot het einde van het kwartaal en hebt u geen recht op gelijkstelling. Door de operatie te verschuiven naar 24 oktober (werkhervatting op 5 december), voldoet u wél aan de voorwaarde en vermijdt u de bijdragen voor dat kwartaal.

Besluit

Zelfstandigen genieten bij tijdelijke arbeidsongeschiktheid van een wettelijke bescherming, maar deze geldt alleen mits tijdige melding, voldoende duur en strikte naleving van de voorwaarden. De mogelijkheid om uw sociale bijdragen tijdelijk te schorsen via ziektegelijkstelling is een waardevolle maar technische regeling die gepaste begeleiding vereist.

Bij Deg & Partners begeleiden we u bij deze procedures, optimaliseren we uw belastingpositie en zorgen we ervoor dat u geen rechten verliest. Contacteer ons bij twijfel of voorafgaande planning.

Bronnen

1. Art. 103 van de gecoördineerde wet betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen van 14 juli 1994.
2. Richtsnoeren RIZIV – Administratief handboek uitkeringen, versie 2024.
3. KB van 24 januari 2025 tot vaststelling van de bedragen van de arbeidsongeschiktheidsuitkeringen voor zelfstandigen.
4. Circulaire 2024/C/62 – Belastbare vervangingsinkomens.
5. Wetboek van de Inkomstenbelastingen 1992, art. 147, 9°.
6. RSVZ – Ziektegelijkstelling: voorwaarden en aanvraagprocedure.
7. FAQ RSVZ – “Gelijkstelling bij ziekte”, update februari 2025.