Successierechten: Hoe zal de fiscus omgaan met aanvullende pensioenen in 2024?

Gedurende uw carrière, of u nu werknemer of zelfstandige bent, heeft u de mogelijkheid om een spaarpot op te bouwen in de vorm van een aanvullend pensioen. Deze spaarpot komt bovenop het wettelijke pensioen en kan worden uitgekeerd als een eenmalig kapitaal of een periodieke rente. Maar hoe wordt dit aanvullend pensioen fiscaal behandeld in geval van overlijden?

Dit artikel beantwoordt deze vraag door onderscheid te maken tussen werknemers- en zelfstandigenregelingen en door rekening te houden met de regionale verschillen in België.

Wat is een aanvullend pensioen en hoe wordt het belast?

Een aanvullend pensioen is een spaarpot die gedurende de loopbaan wordt opgebouwd, hetzij door de werkgever voor werknemers via groepsverzekeringen, hetzij door zelfstandigen in de vorm van plannen zoals de individuele pensioentoezegging (IPT) of het vrij aanvullend pensioen voor zelfstandigen (VAPZ). De belasting van dit pensioen hangt af van verschillende factoren:

• De leeftijd bij ontvangst.
• De vorm van de betaling (eenmalig of periodiek).
• Het aantal gewerkte jaren.
• Het moment van betaling.

Naast de inkomstenbelasting worden ook bijdragen aan de ziekteverzekering (INAMI) en solidariteitsbijdragen ingehouden.

Wat gebeurt er als de begunstigde overlijdt vóór de pensioengerechtigde leeftijd?

Bij overlijden vóór de pensioengerechtigde leeftijd wordt het opgebouwde kapitaal uitgekeerd aan de aangewezen begunstigden. Het uitgekeerde bedrag is doorgaans gelijk aan de netto reserve na belastingen. Het contract kan echter een verhoogd bedrag voorzien om voldoende financiële zekerheid te bieden aan de nabestaanden.

Hoe worden de successierechten toegepast op werknemers?

Voor werknemers kan het uitgekeerde bedrag bij overlijden onder bepaalde voorwaarden vrijgesteld zijn van successierechten:

• De begunstigde moet de echtgenoot of kinderen jonger dan 21 jaar zijn.
• Deze vrijstelling geldt alleen voor pensioenen opgebouwd volgens een verplichte regeling.

In het Vlaams Gewest, Wallonië en Brussel is het principe van vrijstelling van het overlijdenskapitaal ten gunste van de overlevende echtgenoot en/of kinderen jonger dan 21 jaar vergelijkbaar.

En voor zelfstandigen?

Zelfstandigen genieten niet van dezelfde vrijstellingen. De echtgenoot en/of kinderen jonger dan 21 jaar moeten successierechten betalen op het uitgekeerde bedrag bij overlijden. Het Grondwettelijk Hof heeft geoordeeld dat dit onderscheid objectief en relevant is.

Hoe zit het met de groepsverzekering van de overlevende echtgenoot?

Bij overlijden van de echtgenoot hangt de behandeling van de groepsverzekering af van het huwelijksstelsel:

• Wettelijk stelsel (gemeenschap van goederen): De verzekering wordt geacht te zijn gefinancierd met gemeenschappelijke middelen, waardoor de helft van de waarde van het aanvullend pensioen onderhevig is aan successierechten. In het Vlaams Gewest bestaat echter een vrijstelling voor werknemers.
• Scheiding van goederen: De waarde van het aanvullend pensioen is niet onderhevig aan successierechten, aangezien elke echtgenoot zijn eigen vermogen opbouwt.

Regionale verschillen

• Vlaams Gewest: Voorziet vrijstellingen voor werknemers die gehuwd zijn onder het wettelijk stelsel.
• Waals Gewest en Brussel: Voorzien momenteel geen gelijkaardige vrijstellingen, waardoor successierechten verschuldigd zijn op de helft van de opgebouwde waarde in het kader van een gemeenschapsstelsel.

Adviezen en Aanbevelingen

1. Voor werknemers: Duid expliciet uw echtgenoot of kinderen jonger dan 21 jaar aan als begunstigden om te profiteren van de vrijstelling van successierechten. Als uw kinderen ouder zijn, is het raadzaam uw echtgenoot aan te wijzen om deze rechten te vermijden.
2. Voor zelfstandigen: Houd er rekening mee dat dezelfde vrijstellingen niet van toepassing zijn. Het is cruciaal om zorgvuldig te plannen en alternatieven te overwegen om de fiscale impact te minimaliseren.
3. Op regionaal niveau: Wees bewust van de verschillen in behandeling afhankelijk van uw woonplaats en pas uw successieplanning dienovereenkomstig aan.

Het aanvullend pensioen, hoewel het extra financiële zekerheid biedt bij pensionering, vereist zorgvuldige planning op het gebied van successie. De regelingen voor werknemers en zelfstandigen verschillen aanzienlijk, net als de regionale fiscale regels. Het is raadzaam om een fiscaal expert te raadplegen om uw situatie te optimaliseren en uw begunstigden zo goed mogelijk te beschermen.