Middellang en langdurig absenteïsme gestegen naar recordhoogtes : jongere werknemers en arbeiders meest getroffen

Temps de lecture: 7 min |27 november 2024 à 06:00

Zowel het middellang als het langdurig absenteïsme – afwezigheden van werknemers door ziekte of privéongeval – in ons land steeg in de eerste helft van 2024 verder tot recordhoogtes. Dat blijkt uit analyse van de loongegevens van ruim 164.000 werknemers in België door HR-dienstverlener Securex.

> Het middellang absenteïsme (ziekteafwezigheid van een maand tot een jaar) steeg in de eerste jaarhelft van 2024 met 8% ten opzichte van de eerste jaarhelft van 2023 (van 2,35% naar 2,53%). Ten opzichte van de eerste jaarhelft van 2022 (2,29%) gaat het zelfs om een toename van 10%.

> Het langdurig absenteïsme (ziekteafwezigheid langer dan een jaar) nam sinds de eerste jaarhelft van 2022 toe met 7% (van 3,13% naar 3,36%). Securex stelt vooral bij jongere werknemers en arbeiders een opvallende stijging van ziekteverzuim vast.

In de eerste jaarhelft van 2024 steeg het middellang absenteïsme tot 2,53% en langdurig absenteïsme tot 3,36% m.a.w. op een gemiddelde werkdag was 2,53% van de werknemers tussen een maand en een jaar ziek afwezig en 3,36% sinds langer dan een jaar.
Bij 25-34-jarigen ligt het middellang absenteïsme op 2,13% (+26% vs. 2022) en het langdurig absenteïsme op 0,75% (+42% vs. 2022).
Bij 55-59-jarigen daalde het middellang absenteïsme tot 3,3% (-11% vs. 2022).

Opvallende stijging bij jongere werknemers

De grootste toename van ziekteafwezigheden doet zich voor bij de jongere werknemers, met name bij de 25- tot 34-jarigen. In die groep steeg het middellang absenteïsme met 26% tussen de eerste jaarhelften van 2022 en 2024, van 1,69% naar 2,13%. Het langdurig absenteïsme in deze jonge leeftijdscategorie nam in twee jaar zelfs toe met 42%, van 0,53% naar 0,75%.

Jongere medewerkers liepen altijd al een hoger risico op burn-out, maar Securex ziet ook de impact van het toegenomen sedentair gedrag in die leeftijdsgroep: ze brengen de werkdag nog meer zittend door. Jongere werknemers zijn smartphone-afhankelijker, hebben meer schermtijd en maken meer gebruik van digitale technologieën, zoals blijkt uit de Digimeter 2023¹. Daardoor bewegen ze een stuk minder dan oudere werknemers, wat negatieve gevolgen heeft voor hun fysieke en mentale gezondheid.

Stephanie Heurterre, Senior HR Consultant bij Securex en gespecialiseerd in absenteïsme-projecten: “Het is cruciaal om een werkomgeving te creëren die niet alleen nieuwe talenten aantrekt, maar ook actief bijdraagt aan hun welzijn en ontwikkeling. Door te investeren in sensibilisatie, opleidingen, persoonlijke ontwikkeling en een gevoel van verbondenheid. Maar ook door bewuster in te zetten op een cultuur van fysieke beweging waarin men niet urenlang (ononderbroken) achter zijn scherm zit, regelmatig zijn zitgedrag onderbreekt en zijn ogen op tijd rust gunt. Door in te zetten op fysiek en mentaal welzijn kunnen werkgevers een duurzame en gezonde werkcultuur opbouwen waarbij alle partijen baat hebben. Vervolgens is het wel aan de werknemer om effectief die kansen te grijpen en positieve veranderingen door te voeren."

Bij oudere werknemers, met name in de leeftijdsgroep 55 tot 59 jaar, stelt Securex de omgekeerde evolutie vast, met een daling en een stabilisatie van respectievelijk middellange en langdurige ziekteafwezigheden in de afgelopen twee jaar.

Het middellang absenteïsme daalde bij hen gevoelig met 11% tussen de eerste jaarhelften van 2022 en 2024, van 3,71% naar 3,3%. Het langdurig absenteïsme bleef stabiel op 7,05%, maar is nog steeds een erg hoog niveau.

Deze cijfers tonen aan hoe cruciaal het is voor werkgevers om in de eerste plaats in te zetten op preventie via het aanbieden van werkbaar werk, maar ook om – eens een werknemer ziek is uitgevallen – snel genoeg te starten met de opvolging ervan, die opvolging consequent uit te voeren en dat steeds met de juiste visie en intentie.

Bedienden voelen impact van online meetings

Bij bedienden steeg het absenteïsme tijdens de afgelopen twee jaar weliswaar in mindere mate dan bij arbeiders, maar toch bereikten zowel het middellang als het langdurig absenteïsme bij bedienden recordhoogtes. Middellang ziekteverzuim bij bedienden steeg tussen de eerste jaarhelft van 2022 en 2024 met 10%, van 1,82% naar 2,01%. Het langdurig ziekteverzuim nam in dezelfde periode toe met 7%, van 2,08% naar 2,23%.

Securex ziet voor bedienden de toegenomen digitalisering van de werkvloer als een belangrijke factor, met name de verschuiving naar overwegend online meetings. Bedienden brengen daardoor vandaag nog meer tijd structureel zittend door, starend naar een scherm, zonder de natuurlijke onderbrekingen en beweging die fysieke vergaderingen bieden. Dat leidt niet alleen tot meer sedentair gedrag, maar ook tot digitale vermoeidheid en minder sociale interactie. Het is een uitdaging voor organisaties om een evenwicht te vinden tussen de voordelen van digitale efficiëntie en de eventuele negatieve impact ervan.

Sterkste toename van ziekteafwezigheden bij arbeiders

Het middellang absenteïsme bij arbeiders noteerde een opvallende stijging in de afgelopen twee jaar. Tussen de eerste jaarhelft van 2022 en deze van 2024 steeg het middellang absenteïsme met 11%, van 2,97% naar 3,3%. Ook in het langdurig absenteïsme was een significante stijging merkbaar van 9% in dezelfde periode, van 4,64% naar 5,06%.

Het verschil in ziekteafwezigheden tussen arbeiders en bedienden is al sinds de beginmeting door Securex in 2001 zichtbaar. Toen bedroeg het absenteïsme bij arbeiders voor middellange en lange ziekteafwezigheden respectievelijk 1,56% en 1,32%. Bij bedienden lagen deze percentages toen aanzienlijk lager, op 0,98% en 0,58%.

Dat is te verklaren omdat arbeiders vaak te maken hebben met minder gevarieerde en fysiek zwaardere jobs. Daardoor ondervinden ze soms al op jongere leeftijd fysieke klachten die, in combinatie met minder (gevoel van) autonomie en flexibiliteit, kunnen leiden tot langdurige arbeidsongeschiktheid. Daarnaast daalde de jobonzekerheid bij arbeiders de voorbije jaren minder sterk dan bij bedienden. De combinatie van die verschillende factoren vergroten het burn-outrisico, een risico dat bij arbeiders sterk toenam tussen 2021 en 2024, zo toonde recent onderzoek van Securex aan.

Vergrijzing draagt steeds minder bij aan absenteïsme

De vergrijzing van de beroepsbevolking in België speelt nog steeds een rol in de stijging van het absenteïsme, maar in mindere mate dan in het verleden. Het aandeel 55-plussers op de werkvloer steeg tussen 2022 en 2024 met 5%. In die periode nam het middellang en het langdurig absenteïsme met 9% toe. Een vijfde van die toename kan worden toegeschreven aan de veroudering van de beroepsbevolking. Over de lange termijn, van 2001 tot 2024, steeg dit absenteïsme met 169%, waarvan een derde te verklaren is door de vergrijzing.

Hoewel de vergrijzing op de arbeidsmarkt nog steeds een rol speelt, ziet Securex al jaren een opmars van absenteïsme bij jongere werknemers. Het verschil in middellang en langdurig absenteïsme tussen oudere en jongere werknemers nam daardoor stelselmatig af.

Stephanie Heurterre: “Daarom is het cruciaal dat werkgevers een geïntegreerde aanpak uitwerken, met oog voor de leeftijdsspecifieke uitdagingen van werknemers. Of dat nu gaat om de zorg voor jonge kinderen of kleinkinderen, fysieke belemmeringen of veranderingsbereidheid. Zeker bij oudere werknemers zien we dat gesprekken te vaak gaan over ‘einde carrière’ in plaats van over de ambities die ze nog hebben en de motivatie om bij te leren in de laatste fase van hun loopbaan. Door de verschillende behoeften en noden helder te bespreken en een duidelijk individueel en teamkader te vormen, wordt er een werkomgeving gecreëerd die de gezondheid en betrokkenheid van alle medewerkers bevordert, ongeacht hun leeftijd of functie, en wordt absenteïsme structureel aangepakt."

Over het onderzoek

De cijfers in dit onderzoek zijn gebaseerd op gegevens geregistreerd door werkgevers. Ze gelden voor een gemiddelde werknemer in ondernemingen tot 1000 werknemers in de Belgische privésector. In 2024 telde de steekproef 21.689 werkgevers en 164.781 werknemers. De werknemers in de steekproef hebben een contract van minstens 30 dagen waarvan minimaal één dag in de bestudeerde periode.

Uit de vergelijking met de RSZ-populatiegegevens blijkt dat de steekproef van Securex de Belgische arbeidsmarkt weerspiegelt voor het statuut, het geslacht, de leeftijd van werknemers en voor de omvang van ondernemingen tot 1000 werknemers. Voor de regio’s is ze minder representatief. Daarom corrigeert Securex de absenteïsmecijfers met een wegingsfactor die specifiek is voor elke provincie.

Het aantal 1000+ bedrijven in de steekproef fluctueert. Gezien het gewicht van zo’n groot bedrijf op het absenteïsmecijfer van de volledige steekproef, neemt Securex deze grote bedrijven niet op in de totaalcijfers. Zo vermijden we fluctuatie in evolutiecijfers door fluctuatie in de steekproef.