Focus on Europa's nieuwe digitale grenssysteem

​Het EES is een geautomatiseerd IT-systeem dat niet-EU-burgers die voor een kort verblijf reizen, registreert telkens wanneer zij een buitengrens van deze EU-lidstaten of geassocieerd Schengenlanden overschrijden.​

In de praktijk - ambities

Het systeem registreert de naam, het reisdocument, de datum en plaats van inreis en uitreis en de biometrische gegevens, zoals vingerafdrukken en gezichtsopnamen. Toegangsweigeringen worden ook in het EES opgeslagen.

Het EES komt in de plaats van het huidige systeem voor het afstempelen van paspoorten. Dankzij het EES zullen we over betrouwbare gegevens inzake grensoverschrijdingen beschikken en personen die de toegestane verblijfsduur overschrijden, systematisch kunnen opsporen. Het EES zal het beheer van de buitengrenzen moderniseren en de veiligheid van het Schengengebied versterken door identiteitsfraude terug te dringen en de identificatie van personen die de verblijfsduur van hun visum overschrijden, te vergemakkelijken. Met de invoering van het EES kunnen de grenscontroles bovendien worden geautomatiseerd, waardoor het tempo van de controles aan de buitengrenzen geleidelijk kan worden opgevoerd en reizen sneller en aangenamer wordt.

​Het EES is een essentiële stap om tot een Europees gedigitaliseerd grenstoezicht te komen en de EU-aanpak voor geïntegreerd grensbeheer verder te versterken. Het is de hoeksteen van de interoperabiliteitsarchitectuur die communicatie tussen alle informatiesystemen op het gebied van grenzen en beveiliging mogelijk zal maken.​

Meer informatie over het EES is te vinden op de officiële website “Travel Europe”.

Vragen en aantwoorden

Wat zijn de belangrijkste componenten van de geleidelijke aanpak?

Het voorstel voorziet in geleidelijke ingebruikneming van het EES over een periode van zes maanden. In de praktijk betekent dit dat alle lidstaten het EES vanaf dag één zullen gaan gebruiken aan een of meer grensdoorlaatposten. De grensautoriteiten zullen de gegevens van onderdanen van derde landen die de grens overschrijden, stapsgewijs in het systeem registreren, gaande van ten minste 10 % van de grensoverschrijdingen in de eerste fase tot 100 % na zes maanden.

In die periode vindt de elektronische registratie van reizigersgegevens uitsluitend plaats aan de grenzen waar het EES al operationeel is. Het afstempelen van reisdocumenten blijft parallel in gebruik aan alle grenzen.

De lidstaten en eu-LISA zullen gedetailleerde uitrolplannen opstellen voor de geleidelijke ingebruikneming op centraal en nationaal niveau. De lidstaten zullen maandelijks verslag over de vooruitgang uitbrengen aan de Commissie en eu-LISA.

Lidstaten die het EES vanaf dag één volledig willen inzetten, kunnen dat doen. Na de periode van zes maanden moet het EES in alle lidstaten volledig geïmplementeerd zijn.

Wat zijn de voordelen van een geleidelijke aanpak?

Deze aanpak geeft de lidstaten vanaf dag één toegang tot de voordelen en mogelijkheden van het systeem, maar biedt hen ook voldoende flexibiliteit om hun procedures aan te passen, de nodige voorbereidingen aan hun grenzen te treffen en de reizigersstromen te beheren.

Reizigers krijgen op een geleidelijke manier te maken met betere en efficiëntere digitale grenscontroles, geautomatiseerde procedures en kortere wachttijden aan de grenzen.

De grensautoriteiten en de vervoerssector hebben, door de geleidelijke aanpak, meer tijd om zich aan de nieuwe procedures aan te passen. Tot slot zorgt deze aanpak ervoor dat de inspanningen en de middelen die eu-LISA, de lidstaten en andere belanghebbenden op het gebied van infrastructuur en technologie hebben geïnvesteerd in de voorbereiding van het EES, niet verloren gaan.

Waarom heeft de Commissie een geleidelijke ingebruikneming van het EES voorgesteld?

De lidstaten, eu-LISA en de Commissie hebben aanzienlijke inspanningen geleverd om het EES nog vóór eind 2024 in te voeren (zoals bekrachtigd door de Raad Justitie en Binnenlandse Zaken in oktober 2023). De implementatie van een grootschalig IT-systeem als het EES is echter dermate complex dat vertragingen altijd tot de mogelijkheden behoren.

De Commissie heeft tijdens de Raad Binnenlandse Zaken van 10 oktober 2024 meegedeeld dat nog niet alle lidstaten hun verklaring van gereedheid bij haar hadden ingediend – een wettelijke vereiste voor ingebruikneming van het EES.

Daarom werd geopteerd voor geleidelijke ingebruikneming als beste optie om snel vooruitgang te boeken. Het probleem is dat de EES-verordening alleen voorziet in volledige ingebruikneming en geen ruimte laat aan de lidstaten om resterende problemen op te lossen terwijl ze het EES al gebruiken. De Commissie heeft daarom een voorstel ingediend voor geleidelijke ingebruikneming van het EES.

Dat voorstel biedt de lidstaten de nodige flexibiliteit om het EES overeenkomstig hun mogelijkheden uit te rollen, met inachtneming van de minimumdrempels van de verordening. Lidstaten die gereed zijn om het EES vanaf dag één volledig in te zetten, kunnen dat doen. Die oplossing geeft de autoriteiten en de reizigers tijd om zich aan te passen, en garandeert dat de grenscontroles aan de buitengrenzen veilig en efficiënt verlopen.

Het voorstel maakt het ook mogelijk het systeem tijdelijk op te schorten in geval van verstoringen. De lidstaten zullen in uitzonderlijke omstandigheden de verzameling van biometrische gegevens ook kunnen overslaan, zodat zij buitensporige wachttijden aan de grenzen kunnen wegwerken zonder de veiligheid in gevaar te brengen. Tijdens de JBZ-Raad van oktober 2024 is overeenstemming over deze aanpak bereikt.

Welke oplossingen biedt het voorstel voor uitzonderlijke omstandigheden, zoals technische problemen of buitensporige wachttijden? Zullen de problemen van de vervoerssector (bv. in verband met lange wachtrijen) daarmee verdwijnen?

Op grond van het voorstel kunnen de EES-activiteiten in geval van technische storingen of andere verstoringen aan de grenzen tijdelijk worden opgeschort. Dit houdt in dat de elektronische registratie van reizigersgegevens in het systeem wordt stopgezet, hetzij door geen biometrische gegevens te registreren, hetzij door helemaal geen gegevens te registreren. Door tijdelijke opschorting toe te staan, wordt het risico van lange wachttijden aan de grenzen aanzienlijk gereduceerd. De veiligheid zal echter in geen geval in het gedrang komen, aangezien de autoriteiten de reguliere grenscontroles zullen moeten uitvoeren zoals ze dat vandaag doen.

Wat zijn de kosten van het EES voor de EU-begroting?

In de effectbeoordeling bij de EES-verordening zijn de kosten van de uitvoering van het EES voor de EU-begroting geraamd op 480,2 miljoen EUR over een periode van vier jaar.

Wat zijn de volgende stappen?

Ten eerste moet het voorstel door de medewetgevers worden goedgekeurd. Wanneer het voorstel is vastgesteld en in werking treedt, neemt de Commissie een besluit over de datum voor de geleidelijke ingebruikneming van het EES, nadat zij alle verklaringen van gereedheid van de lidstaten heeft ontvangen. Uiterlijk zes maanden na de start van de geleidelijke ingebruikneming moet het EES volledig operationeel zijn. Daartoe moeten eu-LISA en de lidstaten plannen opstellen voor de uitrol van het EES op centraal en nationaal niveau.

Wanneer mag de reiziger een volledig operationeel EES verwachten?

De reizigers worden via de EES-website en aan de grenzen op de hoogte gebracht van de volgende stappen. Vóór de ingebruikneming komt er een informatiecampagne.

Wat is het verband met Etias?

De geleidelijke ingebruikneming van het EES zal consistent zijn met de toepassing van het toekomstig Europees systeem voor reisinformatie en -autorisatie (Etias). De Commissie, de lidstaten en eu-LISA zullen samen een herziene planning voor Etias bespreken en goedkeuren, rekening houdend met de verwachte ingebruikneming van het EES.